ABŞ-dən Türkiyəyə qarşı “U” dönüşü - şok təxribatın səbəbi

Konqresmenlərin mürtəce qanun layihəsi təsdiqlənərsə, Ankara ilə Vaşinqton arasında gərginlik yarana bilər

Bir qrup ABŞ qanunvericisi Nümayəndələr Palatasına Türkiyənin ABŞ Dövlət Departamentinin Avropa yurisdiksiyasından çıxarılaraq Yaxın Şərq ölkəsi kimi yenidən təsnifləşdirilməsini təklif edən, yəni qardaş ölkənin diplomatik statusunu dəyişəcək ikipartiyalı qanun layihəsi təqdim edib. İsrail mediasının yazdığına görə, təşəbbüs ölkənin adının Avropa və Avrasiya İşləri Bürosundan Yaxın Şərq İşləri Bürosuna keçirilməsini nəzərdə tutur.

Qanun layihəsinin müəlliflərinin qeyd etdiyi kimi, bu addım Ankara üçün Vaşinqtonun Türkiyənin Avropa prioritetlərindən uzaqlaşdığı və Yaxın Şərq dövlətləri ilə yaxınlaşdığını fiksə etməsi barədə siqnal olmalıdır. Qanun layihəsi Dövlət Departamentindən 90 gün ərzində Türkiyənin diplomatik statusunu nəzərdən keçirməli və onun son 5 ildəki xarici siyasətinin təhlilini Konqresə təqdim etməlidir. Təşəbbüs təsdiqlənərsə, Türkiyə rəsmi olaraq İran, Suriya və Liviya kimi ölkələrlə eyni kateqoriyaya daxil olacaq.

“Türkiyə yol ayrıcındadır, lakin Ərdoğan öz seçimini edib. Onun hökuməti HƏMAS silahlılarına sığınacaq, Putinin döyüş maşınına dəstək verir və Qərb müttəfiqinin imtiyazlarını tələb etməyə davam edərkən NATO birliyinə mane olur. Amerika diplomatiyasının Türkiyənin hələ də Avropanın bir hissəsi olduğunu iddia etməyi dayandırmağın vaxtı çatıb”. Bunu sənəd layihəsinin həmmüəllifi, Demokratlar Partiyasından konqresmen Brad Şnayder bildirib. İkinci həmmüəllif, respublikaçı Quş Bilirakis isə “Ərdoğanın dəfələrlə Amerikanın maraqlarına zidd hərəkətlər etdiyini və bunun regionda qeyri-sabitliyə səbəb olduğunu” deyərək onu dəstəkləyib. Konqresmenlərin bəyanatında deyilir: “ABŞ-ın rəsmi xarici siyasətinin bu düşmən rejimin davranışının reallıqlarını daha dəqiq əks etdirməsinin və Ərdoğanın cavab verməsinin vaxtı çatıb”.

Təşəbbüs niyə məhz indi ortaya çıxıb? Bu, Suriyadakı vəziyyətlə bağlıdırmı, yəni qardaş ölkəyə təzyiq niyyətimi daşıyır? Təşəbbüs nə dərəcədə Trampın iradəsini ifadə edir? Qanun layihəsi təsdiqlənərsə, Türkiyə-ABŞ münasibətlərində soyuqluq və ya gərginlik yarana bilərmi? Nəhayət, Azərbaycana mümkün yaxın-uzaq təsirləri ola bilərmi?

Siyasi və iqtisadi məsələlər üzrə ekspert Fikrət Yusifov “Yeni Müsavat”a açıqlamasında Türkiyənin yürütdüyü siyasətin Qərbin maraqlarına uyğun gəlmədiyini qeyd etdi: “Türkiyəmiz gücləndikcə türkü sevməyən güclər bu yolda ona əlləri çatan bütün vasitələrdən istifadə etməklə əngəl törətməyə çalışırlar. Lakin Türkiyə qatarı artıq elə sürət yığıb ki, onu bu yolda dayandırmaq mümkün deyil. Avropa Birliyi də illərdir Türkiyənin getdikcə artan gücündən qorxub, onun birliyə qəbul edilməsinə min cür əngəl törətdi. Avroasiya məkanında ABŞ-da, Avropa Birliyi də Türkiyəyə möhtacdır. Bunu onlarla faktla sübut etmək mümkündür. Türkiyə Suriyadan gələn milyonlarla qaçqına sinə açıb uzun illər onların Avropaya axmasına yol vermədi. Türkiyə bu gün regionda terrorizmin köklərini real kəsə biləcək bir gücdür. Türkiyə bu yolda artıq Suriyadakı terror yuvasının məhv edilməsinə nail oldu. Ankara on illərdir Qərbin və Rusiyanın əlində alətə çevrilmiş kürd terrorizminin qarşısını almaq yolunda böyük uğura imza atdı. Türkiyə Cənubi Qafqazda erməni separatizminin kökünün kəsilməsində öz sözünü dedi. Bütün bunların nəticəsidir ki, ABŞ-da da, AB-də də Türkiyəyə qarşı yeni təxribatlar törətməklə onu tutduğu yoldan sapındırmağa çalışırlar. Türkiyə bütün tarixi boyu haqq davası edib. İnsanların haqqını qorumağa qalxıb və bununla da tolerant və multikultural bir dövlət imici damğasını vurub. Bu gün bu yolda iri addımlarla irəliləməyə qalxan Türkiyənin bu gedişləri Qərbin maraqlarına uyğun deyil. Qərb Yaxın Şərqdə qaynar ocaqlar olmadan "boğula bilər". Qərb bütün bu bölgələrdə öz maraqlarını saxlamağın yeganə yolunu bu torpaqlarda qaynar nöqtələrin olmasında görür. Rusiya da eynilə bu mövqedən çıxış edir. Bütün bunların fonunda bunlar Türkiyəni necə sevsinlər?"

F.Yusifov dedi ki, Türkiyəyə qarşı atılan hər bir addım onun geriləməsinə deyil, bir qədər də irəli getməsinə səbəb olacaq: “İnanmıram ki, Ağ Ev indi Türkiyə ilə münasibətləri gərginləşdirmək yolunu tutsun. Birləşmiş Ştatlara bu bölgədə Türkiyə indi daha çox lazımdır. Onun diplomatik statusunun dəyişdirilməsi söhbəti də cəfəngiyyatdır. Kağız üzərində bu status dəyişdirilsə belə, gerçəkdə heç nə dəyişməyəcək və bunun əvəzində Türkiyə əvvəlkindən daha inamla irəliləyəcək”.

“Bu gün öncəliklə onu qeyd etməliyik ki, bəhs edilən həmin qanun layihəsi ABŞ-ın dövlət mövqeyi deyil, bir demokrat və bir respublikaçı konqresmenin təşəbbüsüdur. Yəni indiki halda bunu Birləşmiş Ştatların rəsmi mövqeyi kimi qəbul etmək heç də düzgün olmazdı”.

Cavanşir ABBASLI,
“Yeni Müsavat”

Original mənbə